Met zijn jaarrede op het VNG Jaarcongres 2017 in Goes heeft burgemeester en VNG-voorzitter Jan van Zanen het Haagse Binnenhof opnieuw opgeroepen tot urgentie. “Geef ons vertrouwen, geef ons de ruimte, maar geef ons ook financiële ruimte.”
Dinsdag tijdens de eerste dag van het congres had Van Zanen het kabinet en de kamer ook al gevraagd ondanks de demissionaire status zaken te gaan aanpakken en vaart te maken. “Wij werken gewoon door”, zei hij.
Met het optreden in de asielcrisis hebben de gemeenten volgens de VNG-voorzitter laten zien dat ze een essentiële rol vervullen in een landelijke opgave. “Daarbij heeft uiteindelijk het samenspel van overheden geleid tot een gedragen oplossing. We waren in staat de opgave centraal te stellen en te doen wat moest gebeuren, zonder steeds te kijken wie waarvan is. We hebben als gemeenten taken overgenomen van het Rijk inclusief bezuinigingen die daarop moesten worden gerealiseerd. Het meest duidelijke voorbeeld daarvan is de decentralisatie in het sociaal domein.”
Er staat de gemeenten volgens Van Zanen echter nog veel meer te wachten: het bouwen van woningen, de infrastructuur, het creëren van economische kansen, de energietransitie, het veranderende klimaat voor de woonomgeving, de informatiesamenleving en het vernieuwen van de democratie.
“Lokaal zijn we tot goed samenspel in staat, zegt hij. “Dat hebben we bewezen en daarin ben ik hoopvol. Maar daar horen reële financiële afspraken bij. Daar hoort dus niet het inboeken van een opschalingskorting voor komende jaren bij, terwijl al lang is toegegeven dat een land van alleen 100.000-plus gemeenten niet de oplossing is.”
Wat volgens de VNG-voorzitter echt niet meer, kan is dat het Rijk eenzijdige apparaatskorting oplegt. “Zeker niet omdat er meer en meer taken zijn die de gemeenten moeten doen en landelijke vraagstukken altijd op het bordje van onze gemeenten terechtkomen.”
“Waarom denkt het Haagse Binnenhof dat zomaar allemaal en eenzijdig te kunnen doen”, vraagt Van Zanen zich af. “Dit soort gedrag kan echt niet meer. Ouderwets eenzijdig handelen is echt passé. Met deze houding zult u de gemeenten tegenkomen.” Zijn oproep werd met applaus begroet.
Nu de kabinetsverkenning zo lang duurt, heeft Van Zanen een boodschap voor het Binnenhof. “Creëer maar zo snel mogelijk politieke ruimte voor het huidige demissionaire kabinet om de nijpende zaken uit het sociaal domein op te lossen. Denk hierbij aan de uitvoeringskosten van de bijstand. Het kan toch niet waar zijn dat we op weg naar de gemeenteraadsverkiezingen zwembaden moeten sluiten, omdat we voor de uitvoering van een rijkstaak te weinig geld krijgen en de continuïteit van de zorg op de tocht staat. Ik vind dat te treurig voor woorden.”
Met een gebruik van de slogan van de nieuwe Franse president Emmanuel Macron sluit Van Zanen positief af. “Geef ons het vertrouwen, geef ruimte en geef ook financiële ruimte, dan kunnen wij aan de slag blijven. Om met Macron te spreken, En marche.”