Digicommissaris Bas Eenhoorn heeft met een wake-upcall de bezoekers op het VNG Jaarcongres 2017 aangespoord haast te maken met de digitalisering van de gemeenten en deze vooral serieus te nemen. “Digitale verantwoordelijkheid hoort niet bij de ICT’er in de kelder, maar in de boardroom, op de collegetafel.”
Aan de hand van fragmenten uit de film The Circle en de serie Black Mirror schetst Eenhoorn een zwart scenario waarin bedrijven, burgers zelf en misschien zelfs cybercriminelen de digitale regie overnemen als de overheden niet bij de les blijven.
“Er fragmenteert iets in de samenleving en we hebben niet altijd in de gaten wat dat betekent. Het lijkt op de ijsberg van Al Gore die langzaam uit elkaar valt. Zo zijn er in onze gemeenschap technologische ontwikkelingen gaande waar we geen grip meer op hebben en ontstaan er nieuwe machtsverhoudingen”, zegt Eenhoorn. “Wie weet meer van uw burgers, zijn dat de grote platformorganisaties als Amazon en Google of bent u dat? Ik weet het zeker. Deze organisaties weten meer van de mensen en wat doen ze daarmee? Hebben we enig idee wat dat betekent voor de samenleving en wat er gebeurt als deze bedrijven onze plaats innemen?”
Volgens de digicommissaris verandert het allemaal en kun je daar niet bij wegkijken. “Kijk naar hoe de jeugd omgaat met een onderwerp als sexting. Compleet anders dan wij. Wij hebben een wijze van terughoudendheid, maar die is niet meer aan de orde.”
Hij schetst hoe Amsterdam wordt overstroomd door mensen met rollende koffers die overal slaapplaatsen huren via Airbnb. “Het gemeentebestuur zet alles op alles om te kijken hoe ze daar nog iets in kunnen doen, maar het lijkt erop dat dat niet lukt.”
Dat is waar we volgens de digicommissaris nu mee bezig moeten zijn. “Hoe kunnen we samen verantwoordelijkheid nemen zodat we onze burgers in die nieuwe wereld niet in de steek laten? Want dit is geen hype. Dit is iets wat doorgaat.”
Samenwerking is nodig en de overheid moet kennis gaan ontwikkelen. “We hebben al een aantal keren te maken gehad met malware en de digitale criminaliteit ontwikkelt zich zo snel dat we achter de feiten aanlopen”, waarschuwt Eenhoorn. “Het kan straks gebeuren dat we digitaal gegijzeld worden en dan moet u de burgers vertellen hoe het mogelijk was dat u die bescherming niet voldoende had geregeld.” Maar daar houdt de boodschap van Eenhoorn niet op. “Dat moet u gezamenlijk doen. U kunt dat niet alleen, want daarvoor is die grote wereld daarbuiten veel te sterk. Hiervoor hebt u lef en leiderschap nodig.”