Jaarrede VNG-voorzitter Jan van Zanen

‘We zijn het meest effectief als we samenwerken’, begint VNG-voorzitter en burgemeester van Utrecht Jan van Zanen zijn Jaarrede op het VNG Jaarcongres.

Met het vorige kabinet in zijn nadagen kon volgens Van Zanen nauwelijks zaken worden gedaan. En door de lange formatie was dat nog lastiger. De gemeenten hebben echter ook hun eigen verantwoordelijkheden. ‘De winkel bleef gewoon open. Een jaar lang schoten we met weinig dossiers echt op en dat konden we ons eigenlijk niet veroorloven. In de tussentijd liepen de tekorten bij de gemeenten op zonder dat we daar invloed op konden uitoefenen.’

Van Zanen wijst op wat de inzet van de VNG was in de besprekingen met het nieuwe kabinet. ‘Allereerst, om de graat in de keel rond het sociaal domein meteen maar te adresseren, het toereikend bekostigen van de tekorten op inkomen en zorg. Daarnaast wilden we duidelijk maken dat het stadium van statische akkoorden met de Rijksoverheid voorbij is. Het kan niet meer zo zijn dat er alleen maar afspraken gemaakt worden hoe gemeenten het regeerakkoord moeten gaan uitvoeren. We willen programmatisch samenwerken op basis van gelijkwaardigheid en wederkerigheid.’ Tot slot wil Van Zanen voldoende financiële armslag ruimte om zelf keuzes te maken en grote maatschappelijke vraagstukken het hoofd te bieden.’

Boodschap
Met die boodschap ging Van Zanen op pad naar de informateur samen met Ank Bijleveld van de provincies en Hans Oosters van de waterschappen. De inzet was volgens de burgemeester helder en we zijn niet tegen een muur van onwil opgelopen.

‘Het goede nieuws is dat er meer financiële armslag is en dat we een andere manier van samenwerken uitproberen. Het slechte nieuws is echter dat de graat in de keel er onverminderd zit en de tekorten in het sociaal domein nog niet zijn opgelost,’ meldt hij het congres.

Met het nieuwe ‘wethouderskabinet’ hoopt Van Zanen zaken te kunnen doen, maar de samenwerking met het kabinet gaat niet vanzelf. Hij noemt minister Hugo de Jonge van VWS die het niet erg vindt om voor de financiering van zijn plannen een greep uit de gemeentekas te doen en staatssecretaris Tamara van Ark van Sociale Zaken en Werkgelegenheid die denkt geld voor verwachte tekorten uit de SW-bedrijven uit het Accres Gemeentefonds gehaald kunnen worden. ‘Terwijl ze als geen ander weet dat er maar één orgaan gaat over besteding van gelden uit het Accres en dat zijn de gemeenteraden.’

Vier taken
Op vier punten moeten de gemeenten met het kabinet aan de slag. Meer geld voor de tekorten op inkomen en zorg en er moeten minder kinderen naar de jeugdzorg en niet meer. Een tweede grote opgave is de duurzaamheidstaak. Dat is nu een breed gedragen maatschappelijke opgave. Dan is er nog een enorme woonopgave, een bouwagenda van gigantische proportie en tot slot de mogelijkheden die het gebruik van data biedt en de grenzen daaraan. Hoe gaan we daarmee om?

Samenwerken is de sleutel volgens de VNG-voorzitter, maar mensen zijn de motor. ‘Natuurlijk gaat het in het lokaal bestuur om belangen, centen en beleid, maar het blijft mensenwerk. Mensen die over grenzen heen moeten stappen en daarmee het verschil maken.’